Co to jest depresja endogenna?
Depresja endogenna to rodzaj dużej depresji (MDD). Chociaż kiedyś postrzegano ją jako odrębne zaburzenie, obecnie rzadko diagnozuje się endogenną depresję. Zamiast tego jest obecnie diagnozowany jako MDD. MDD, znana również jako depresja kliniczna, to zaburzenie nastroju charakteryzujące się ciągłym i intensywnym uczuciem smutku przez dłuższy czas. Uczucia te mają negatywny wpływ na nastrój i zachowanie, a także na różne funkcje fizyczne, w tym sen i apetyt. Prawie 7 procent dorosłych w Stanach Zjednoczonych każdego roku doświadcza MDD. Naukowcy nie znają dokładnej przyczyny depresji. Uważają jednak, że może to być spowodowane kombinacją:
- czynniki genetyczne
- czynniki biologiczne
- czynniki psychologiczne
- czynniki środowiskowe
Niektórzy ludzie popadają w depresję po stracie bliskiej osoby, zakończeniu związku lub przeżyciu traumy. Jednak depresja endogenna występuje bez oczywistego stresującego wydarzenia lub innego wyzwalacza. Objawy często pojawiają się nagle i bez wyraźnego powodu.
Czym różni się depresja endogenna od depresji egzogennej?
Badacze używali do różnicowania depresji endogennej i egzogennej na podstawie obecności lub braku stresującego wydarzenia przed wystąpieniem MDD:
Depresja endogenna występuje bez stresu lub urazu. Innymi słowy, nie ma wyraźnej przyczyny zewnętrznej. Zamiast tego może być spowodowane głównie czynnikami genetycznymi i biologicznymi. Z tego powodu depresja endogenna może być również określana jako depresja „biologiczna”.
Egzogenna depresja pojawia się po stresującym lub traumatycznym wydarzeniu. Ten rodzaj depresji jest częściej nazywany depresją „reaktywną”.
Specjaliści zajmujący się zdrowiem psychicznym rozróżniali te dwa rodzaje MDD, ale już tak nie jest. Większość specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym stawia obecnie ogólną diagnozę MDD na podstawie określonych objawów.
Jakie są objawy endogennej depresji?
Osoby z depresją endogenną zaczynają odczuwać objawy nagle i bez wyraźnego powodu. Rodzaj, częstotliwość i nasilenie objawów mogą się różnić w zależności od osoby.
Objawy depresji endogennej są podobne do objawów MDD. Zawierają:
- uporczywe uczucie smutku lub beznadziejności
- utrata zainteresowania czynnościami lub hobby, które kiedyś były przyjemne, w tym seks
- zmęczenie
- brak motywacji
- problemy z koncentracją, myśleniem lub podejmowaniem decyzji
- trudności z zasypianiem lub zasypianiem
- izolacja społeczna
- myśli samobójcze
- bóle głowy
- bóle mięśni
- utrata apetytu lub przejadanie się
Jak rozpoznaje się endogenną depresję?
Twój lekarz pierwszego kontaktu lub specjalista zdrowia psychicznego może zdiagnozować MDD. Najpierw zapytają cię o twoją historię medyczną. Pamiętaj, aby powiadomić ich o wszystkich przyjmowanych lekach oraz o istniejących chorobach medycznych lub psychicznych. Pomocne jest również poinformowanie ich, czy któryś z członków Twojej rodziny ma lub miał MDD w przeszłości.
Twój lekarz również zapyta Cię o objawy. Będą chcieli wiedzieć, kiedy zaczęły się objawy i czy pojawiły się po doświadczeniu stresującego lub traumatycznego wydarzenia. Twój lekarz może również przekazać Ci serię kwestionariuszy, które sprawdzą, jak się czujesz. Te kwestionariusze mogą pomóc im określić, czy masz MDD.
Aby zdiagnozować MDD, musisz spełnić określone kryteria wymienione w Podręczniku diagnostyczno-statystycznym zaburzeń psychicznych (DSM). Podręcznik ten jest często używany przez specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym do diagnozowania chorób psychicznych. Główne kryteria rozpoznania MDD to „nastrój depresyjny lub utrata zainteresowania lub przyjemności w codziennych czynnościach przez ponad dwa tygodnie”.
Chociaż podręcznik służył do rozróżniania endogennych i egzogennych form depresji, aktualna wersja nie zapewnia już tego rozróżnienia. Specjaliści zdrowia psychicznego mogą postawić diagnozę endogennej depresji, jeśli objawy MDD pojawią się bez wyraźnego powodu.
Jak leczy się endogenną depresję?
Pokonanie MDD nie jest łatwym zadaniem, ale objawy można leczyć za pomocą połączenia leków i terapii.
Leki
Do najczęściej stosowanych leków stosowanych w leczeniu osób z MDD należą selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) oraz selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i norepinefryny (SNRI). Niektórym osobom można przepisać trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TCA), ale leki te nie są stosowane tak często, jak kiedyś. Leki te zwiększają poziom pewnych substancji chemicznych w mózgu, co powoduje zmniejszenie objawów depresji.
SSRI to rodzaj leków przeciwdepresyjnych, które mogą być przyjmowane przez osoby z MDD. Przykłady SSRI obejmują:
- paroksetyna (Paxil)
- fluoksetyna (Prozac)
- sertralina (Zoloft)
- escitalopram (Lexapro)
- citalopram (Celexa)
SSRI mogą początkowo powodować bóle głowy, nudności i bezsenność. Jednak te działania niepożądane zwykle ustępują po krótkim czasie.
SNRI to inny rodzaj leków przeciwdepresyjnych, które można stosować w leczeniu osób z MDD. Przykłady SNRI obejmują:
- wenlafaksyna (Effexor)
- duloksetyna (Cymbalta)
- desvenlafaksyna (Pristiq)
W niektórych przypadkach TLPD mogą być stosowane jako metoda leczenia osób z MDD. Przykłady TCA obejmują:
- trimipramina (Surmontil)
- imipramina (tofranil)
- nortryptylina (Pamelor)
Skutki uboczne TLPD mogą czasami być poważniejsze niż inne leki przeciwdepresyjne. TLPD mogą powodować senność, zawroty głowy i zwiększenie masy ciała. Uważnie przeczytaj informacje podane przez aptekę i porozmawiaj ze swoim lekarzem, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości. Lek zwykle należy przyjmować przez co najmniej cztery do sześciu tygodni, zanim objawy zaczną się poprawiać. W niektórych przypadkach poprawa objawów może zająć do 12 tygodni.
Jeśli wydaje się, że jakiś lek nie działa, porozmawiaj ze swoim lekarzem o zmianie leku na inny. Według National Institute of Mental Health (NAMI) osoby, które nie poprawiły się po przyjęciu pierwszego leku przeciwdepresyjnego, miały znacznie większe szanse na poprawę, gdy spróbowały innego leku lub kombinacji terapii.
Nawet jeśli objawy zaczną się poprawiać, należy kontynuować przyjmowanie leków. Należy przerwać przyjmowanie leków tylko pod nadzorem lekarza, który przepisał leki. Być może będziesz musiał odstawić lek stopniowo, a nie od razu. Nagłe odstawienie leku przeciwdepresyjnego może prowadzić do objawów odstawienia. Objawy MDD mogą również powrócić, jeśli leczenie zostanie zakończone zbyt wcześnie.
Terapia
Psychoterapia, zwana również rozmową, polega na regularnych spotkaniach z terapeutą. Ten rodzaj terapii może pomóc w radzeniu sobie z chorobą i innymi związanymi z nią problemami. Dwa główne rodzaje psychoterapii to terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i terapia interpersonalna (IPT).
CBT może pomóc Ci zastąpić negatywne przekonania zdrowymi, pozytywnymi. Celowo ćwicząc pozytywne myślenie i ograniczając negatywne myśli, możesz poprawić sposób, w jaki mózg reaguje na negatywne sytuacje.
IPT może pomóc ci przetrwać kłopotliwe relacje, które mogą przyczyniać się do twojego stanu.
W większości przypadków połączenie leków i terapii jest skuteczne w leczeniu osób z MDD.
Terapia elektrowstrząsami (ECT)
Terapię elektrowstrząsową (ECT) można przeprowadzić, jeśli objawy nie poprawią się po zastosowaniu leków i terapii. ECT polega na przymocowaniu elektrod do głowy, które wysyłają impulsy elektryczne do mózgu, wywołując krótki napad. Ten rodzaj leczenia nie jest tak przerażający, jak się wydaje, i przez lata znacznie się poprawił. Może pomóc w leczeniu osób z endogenną depresją poprzez zmianę interakcji chemicznych w mózgu.
Zmiany stylu życia
Dokonanie pewnych zmian w stylu życia i codziennych czynnościach może również pomóc złagodzić objawy endogennej depresji. Nawet jeśli na początku zajęcia nie są przyjemne, twoje ciało i umysł dostosują się z czasem. Oto kilka rzeczy do wypróbowania:
- Wyjdź na zewnątrz i zrób coś aktywnego, na przykład piesze wycieczki lub jazdę na rowerze.
- Bierz udział w zajęciach, które sprawiały Ci przyjemność, zanim wpadłeś w depresję.
- Spędzaj czas z innymi ludźmi, w tym przyjaciółmi i bliskimi.
- Napisz w dzienniku.
- Śpij co najmniej sześć godzin każdej nocy.
- Utrzymuj zdrową dietę składającą się z pełnych ziaren, chudego białka i warzyw.
Jakie są perspektywy dla osób z endogenną depresją?
Większość osób z MDD poprawia się, gdy trzymają się planu leczenia. Poprawa objawów po rozpoczęciu leczenia lekami przeciwdepresyjnymi zwykle trwa kilka tygodni. Inni mogą potrzebować wypróbować kilka różnych rodzajów leków przeciwdepresyjnych, zanim zaczną zauważać zmianę.
Czas powrotu do zdrowia zależy również od wczesnego leczenia. Nieleczona MDD może trwać kilka miesięcy lub nawet lat. Jednak po otrzymaniu leczenia objawy mogą ustąpić w ciągu dwóch do trzech miesięcy.
Nawet jeśli objawy zaczną ustępować, ważne jest, aby przyjmować wszystkie przepisane leki, chyba że lekarz, który przepisał lek, powie Ci, że można przestać. Zbyt wczesne zakończenie leczenia może prowadzić do nawrotu lub objawów odstawienia znanych jako zespół odstawienia leków przeciwdepresyjnych.
Zasoby dla osób z endogenną depresją
Istnieje wiele grup wsparcia osobistego i online, a także inne zasoby dostępne dla osób borykających się z MDD.
Grupy wsparcia
Wiele organizacji, takich jak National Alliance on Mental Illness, oferuje edukację, grupy wsparcia i poradnictwo. Programy pomocy dla pracowników i grupy religijne mogą również oferować pomoc osobom z endogenną depresją.
Linia pomocy dla samobójców
Zadzwoń pod numer 911 lub natychmiast udaj się na pogotowie, jeśli myślisz o skrzywdzeniu siebie lub innych. Możesz również zadzwonić do National Suicide Prevention Lifeline pod numerem 800-273-TALK (8255). Ta usługa jest dostępna 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu. Możesz także rozmawiać z nimi online.
Zapobieganie samobójstwom
Jeśli uważasz, że ktoś jest bezpośrednio narażony na samookaleczenie lub zranienie innej osoby:
- Zadzwoń pod numer 911 lub lokalny numer alarmowy.
- Pozostań z tą osobą do czasu przybycia pomocy.
- Usuń broń, noże, lekarstwa i inne rzeczy, które mogą spowodować szkody.
- Słuchaj, ale nie osądzaj, nie kłóć się, nie grozić ani nie krzycz.
Jeśli myślisz, że ktoś rozważa samobójstwo, poproś o pomoc w sytuacjach kryzysowych lub na gorącej linii zapobiegania samobójstwom. Wypróbuj National Suicide Prevention Lifeline pod numerem 800-273-8255.
Źródła: National Suicide Prevention Lifeline and Substance Abuse and Mental Health Services Administration
