Przegląd
Zespół Cushinga lub hiperkortyzolizm występuje z powodu nieprawidłowo wysokiego poziomu hormonu kortyzolu. Może się to zdarzyć z różnych powodów.
W większości przypadków leczenie może pomóc w kontrolowaniu poziomu kortyzolu.
Objawy zespołu Cushinga
Najczęstsze objawy tego stanu to:
- przybranie na wadze
- złogi tłuszczowe, zwłaszcza w okolicy brzusznej, twarzy (powodując okrągłą twarz w kształcie księżyca) oraz między ramionami i górną częścią pleców (powodując garb bawoli)
- fioletowe rozstępy na piersiach, ramionach, brzuchu i udach
- cienka skóra, która łatwo się siniaczy
- powolne gojenie się ran skóry
- trądzik
- zmęczenie
- słabe mięśnie
Oprócz powyższych typowych objawów istnieją inne objawy, które czasami można zaobserwować u osób z zespołem Cushinga.
Mogą to być:
- wysoki poziom cukru we krwi
- zwiększone pragnienie
- zwiększone oddawanie moczu
- osteoporoza
- wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie)
- ból głowy
- wahania nastroju
- niepokój
- drażliwość
- depresja
- zwiększona częstość infekcji
U dzieci
Dzieci również mogą mieć zespół Cushinga, chociaż rozwijają go rzadziej niż dorośli. Według badania z 2019 roku około 10 procent nowych przypadków zespołu Cushinga występuje każdego roku u dzieci.
Oprócz powyższych objawów dzieci z zespołem Cushinga mogą mieć również:
- otyłość
- wolniejsze tempo wzrostu
- wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie)
U kobiet
Zespół Cushinga występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Według National Institutes of Health (NIH) zespół Cushinga zapada trzy razy więcej kobiet niż mężczyzn.
U kobiet z zespołem Cushinga mogą pojawić się dodatkowe owłosienie twarzy i ciała.
Dzieje się tak najczęściej na:
- twarz i szyja
- Klatka piersiowa
- brzuch
- Uda
Ponadto kobiety z zespołem Cushinga mogą również doświadczać nieregularnych miesiączek. W niektórych przypadkach miesiączka jest całkowicie nieobecna.
U mężczyzn
Podobnie jak w przypadku kobiet i dzieci, u mężczyzn z zespołem Cushinga mogą również wystąpić dodatkowe objawy.
Mężczyźni z zespołem Cushinga mogą mieć:
- zaburzenie erekcji
- utrata zainteresowania seksualnego
- zmniejszona płodność
Przyczyny zespołu Cushinga
Zespół Cushinga jest spowodowany nadmiarem hormonu kortyzolu. Twoje nadnercza produkują kortyzol.
Pomaga w wielu funkcjach organizmu, w tym:
- regulacja ciśnienia krwi i układu sercowo-naczyniowego
- zmniejszenie odpowiedzi zapalnej układu odpornościowego
- przekształcanie węglowodanów, tłuszczów i białek w energię
- równoważenie działania insuliny
- reagowanie na stres
Twoje ciało może wytwarzać wysoki poziom kortyzolu z różnych powodów, w tym:
- wysoki poziom stresu, w tym stres związany z ostrą chorobą, zabiegiem chirurgicznym, urazem lub ciążą, szczególnie w ostatnim trymestrze ciąży
- trening sportowy
- niedożywienie
- alkoholizm
- depresja, zaburzenia paniki lub wysoki poziom stresu emocjonalnego
Kortykosteroidy
Najczęstszą przyczyną zespołu Cushinga jest długotrwałe stosowanie w dużych dawkach leków kortykosteroidowych, takich jak prednizon. Pracownicy służby zdrowia mogą przepisać je w celu leczenia chorób zapalnych, takich jak toczeń, lub w celu zapobieżenia odrzuceniu przeszczepionego narządu.
Wysokie dawki steroidów do wstrzykiwań w leczeniu bólu pleców mogą również powodować zespół Cushinga. Jednak mniejsze dawki sterydów w postaci leków wziewnych, takich jak te stosowane w astmie lub kremy, takie jak te przepisywane na egzemę, zwykle nie wystarczają, aby wywołać stan.
Guzy
Kilka rodzajów guzów może również prowadzić do zwiększonej produkcji kortyzolu.
Niektóre z nich obejmują:
- Guzy przysadki mózgowej. Przysadka mózgowa uwalnia zbyt dużo hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), który stymuluje produkcję kortyzolu w nadnerczach. Nazywa się to chorobą Cushinga.
- Guzy ektopowe. Są to guzy poza przysadką mózgową, które wytwarzają ACTH. Zwykle występują w płucach, trzustce, tarczycy lub grasicy.
- Nieprawidłowość lub guz nadnerczy. Nieprawidłowości lub guz nadnerczy mogą prowadzić do nieregularnych wzorców produkcji kortyzolu, co może powodować zespół Cushinga.
- Rodzinny zespół Cushinga. Chociaż zespół Cushinga nie jest zazwyczaj dziedziczny, możliwe jest posiadanie odziedziczonej tendencji do rozwoju guzów gruczołów dokrewnych.
Choroba Cushinga
Jeśli zespół Cushinga jest spowodowany przez przysadkę mózgową wytwarzającą nadprodukcję ACTH, który z kolei staje się kortyzolem, nazywa się to chorobą Cushinga.
Podobnie jak w przypadku zespołu Cushinga, choroba Cushinga dotyka więcej kobiet niż mężczyzn.
Leczenie zespołu Cushinga
Ogólnym celem leczenia zespołu Cushinga jest obniżenie poziomu kortyzolu w organizmie. Można to osiągnąć na kilka sposobów. Leczenie, które otrzymasz, będzie zależeć od tego, co powoduje twój stan.
Twój lekarz może przepisać leki pomagające kontrolować poziom kortyzolu. Niektóre leki zmniejszają produkcję kortyzolu w nadnerczach lub zmniejszają produkcję ACTH w przysadce mózgowej. Inne leki blokują działanie kortyzolu na tkanki.
Przykłady obejmują:
- ketokonazol (Nizoral)
- mitotan (Lysodren)
- metyrapon (Metopirone)
- pasyreotyd (Signifor)
- mifepristone (Korlym, Mifeprex) u osób z cukrzycą typu 2 lub nietolerancją glukozy
W przypadku stosowania kortykosteroidów może być konieczna zmiana leku lub dawki. Nie próbuj samodzielnie zmieniać dawki. Należy to zrobić pod ścisłym nadzorem lekarza.
Guzy mogą być złośliwe, co oznacza rakowate lub łagodne, co oznacza niezłośliwe.
Jeśli Twój stan jest spowodowany guzem, Twój lekarz może chcieć usunąć guz chirurgicznie. Jeśli guza nie można usunąć, lekarz może również zalecić radioterapię lub chemioterapię.
Diagnoza zespołu Cushinga
Zespół Cushinga może być szczególnie trudny do zdiagnozowania. Dzieje się tak, ponieważ wiele objawów, takich jak przyrost masy ciała lub zmęczenie, może mieć inne przyczyny. Ponadto sam zespół Cushinga może mieć wiele różnych przyczyn.
Twój lekarz zbada Twoją historię medyczną. Będą zadawać pytania dotyczące objawów, wszelkich dolegliwości zdrowotnych, jakie możesz mieć, oraz wszelkich leków, które możesz przepisać.
Przeprowadzą również badanie fizyczne, podczas którego będą szukać oznak, takich jak garb bawołu, rozstępów i siniaków.
Następnie mogą zamówić badania laboratoryjne, w tym:
- 24-godzinny test wolnego kortyzolu w moczu: w tym teście zostaniesz poproszony o zebranie moczu w ciągu 24 godzin. Następnie zbadane zostaną poziomy kortyzolu.
- Pomiar kortyzolu w ślinie: u osób bez zespołu Cushinga poziom kortyzolu spada wieczorem. Ten test mierzy poziom kortyzolu w próbce śliny, która została pobrana późno w nocy, aby sprawdzić, czy poziom kortyzolu jest zbyt wysoki.
- Test supresji z niską dawką deksametazonu: w tym teście otrzymasz dawkę deksametazonu późnym wieczorem. Twoja krew zostanie przetestowana na poziom kortyzolu rano. Zwykle deksametazon powoduje spadek poziomu kortyzolu. Jeśli masz zespół Cushinga, to się nie stanie.
Diagnozowanie przyczyny zespołu Cushinga
Po otrzymaniu diagnozy zespołu Cushinga lekarz musi nadal ustalić przyczynę nadmiernej produkcji kortyzolu.
Testy pomocne w ustaleniu przyczyny mogą obejmować:
- Test hormonu adrenokortykotropiny we krwi (ACTH): mierzone są poziomy ACTH we krwi. Niski poziom ADTH i wysoki poziom kortyzolu mogą wskazywać na obecność guza na nadnerczach.
- Test stymulacji hormonem uwalniającym kortykotropinę (CRH): W tym teście podaje się zastrzyk CRH. To podniesie poziom ACTH i kortyzolu u osób z guzami przysadki.
- Test supresji z wysokimi dawkami deksametazonu: jest to to samo, co test z niską dawką, z wyjątkiem tego, że stosuje się wyższą dawkę deksametazonu. Jeśli poziom kortyzolu spadnie, możesz mieć guz przysadki. Jeśli tego nie zrobią, możesz mieć pozamacicznego guza.
- Pobieranie próbek z zatoki skalistej: Krew jest pobierana z żyły w pobliżu przysadki, a także z żyły znajdującej się daleko od przysadki. Podaje się zastrzyk CRH. Wysoki poziom ACTH we krwi w pobliżu przysadki może wskazywać na guz przysadki. Podobne poziomy w obu próbkach wskazują na nowotwór ektopowy.
- Badania obrazowe: mogą obejmować takie rzeczy, jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Są używane do wizualizacji nadnerczy i przysadki mózgowej w poszukiwaniu guzów.
Dieta z zespołem Cushinga
Chociaż zmiany w diecie nie wyleczą Twojego stanu, mogą pomóc w utrzymaniu poziomu kortyzolu przed jeszcze większym wzrostem lub pomogą zapobiec niektórym powikłaniom.
Niektóre wskazówki dietetyczne dla osób z zespołem Cushinga obejmują:
- Monitoruj spożycie kalorii. Śledzenie spożycia kalorii jest ważne, ponieważ przyrost masy ciała jest jednym z głównych objawów zespołu Cushinga.
- Staraj się unikać picia alkoholu. Według badań z 2007 roku, spożycie alkoholu wiąże się ze wzrostem poziomu kortyzolu, szczególnie u osób pijących dużo.
- Uważaj na poziom cukru we krwi. Zespół Cushinga może prowadzić do wysokiego poziomu glukozy we krwi, więc staraj się nie spożywać pokarmów, które mogą powodować wzrost poziomu cukru we krwi. Przykłady żywności, na której należy się skupić, obejmują warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i ryby.
- Ogranicz spożycie sodu. Zespół Cushinga jest również związany z wysokim ciśnieniem krwi (nadciśnieniem). Z tego powodu spróbuj ograniczyć spożycie sodu. Oto kilka prostych sposobów na to, aby nie dodawać soli do żywności i uważnie czytać etykiety żywności, aby sprawdzić zawartość sodu.
- Upewnij się, że masz wystarczającą ilość wapnia i witaminy D. Zespół Cushinga może osłabić kości, powodując podatność na złamania. Zarówno wapń, jak i witamina D mogą pomóc wzmocnić kości.
Czynniki ryzyka zespołu Cushinga
Głównym czynnikiem ryzyka rozwoju zespołu Cushinga jest przyjmowanie dużych dawek kortykosteroidów przez długi czas. Jeśli Twój lekarz przepisał kortykosteroidy w celu leczenia schorzenia, zapytaj go o dawkowanie i czas ich stosowania.
Inne czynniki ryzyka mogą obejmować:
- cukrzyca typu 2, która nie jest odpowiednio leczona
- wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie)
- otyłość
Niektóre przypadki zespołu Cushinga są spowodowane tworzeniem się guza. Chociaż może istnieć genetyczna predyspozycja do rozwoju guzów endokrynologicznych (rodzinny zespół Cushinga), nie ma sposobu, aby zapobiec powstawaniu guzów.
Zarządzanie zespołem Cushinga
Jeśli masz zespół Cushinga, ważne jest, aby był odpowiednio leczony. Jeśli nie podejmiesz leczenia, zespół Cushinga może prowadzić do wielu potencjalnie poważnych komplikacji zdrowotnych.
Mogą to być:
- osteoporoza, która może zwiększać ryzyko złamań kości
- utrata (atrofia) mięśni i osłabienie
- wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie)
- cukrzyca typu 2
- częste infekcje
- zawał serca lub udar
- depresja lub lęk
- trudności poznawcze, takie jak problemy z koncentracją lub problemy z pamięcią
- powiększenie istniejącego guza
Perspektywa zespołu Cushinga
Im szybciej rozpoczniesz leczenie, tym lepszy oczekiwany wynik. Ważne jest, aby pamiętać, że Twoja indywidualna perspektywa zależy od konkretnej przyczyny i otrzymanego leczenia.
Poprawa objawów może zająć trochę czasu. Pamiętaj, aby zapytać swojego lekarza o wytyczne dotyczące zdrowej diety, umawiać się na wizyty kontrolne i powoli zwiększać poziom aktywności.
Grupy wsparcia mogą pomóc w radzeniu sobie z zespołem Cushinga. Twój lokalny szpital lub pracownik służby zdrowia może udzielić Ci informacji o grupach, które spotykają się w Twojej okolicy.
