Według amerykańskiej National Library of Medicine wczesne objawy stwardnienia rozsianego zwykle pojawiają się u dorosłych w wieku od 20 do 40 lat. Kobiety są również diagnozowane co najmniej dwa razy częściej niż mężczyźni. Uważa się, że SM jest chorobą autoimmunologiczną i postępującym stanem neurodegeneracyjnym. Jednak dokładna przyczyna nie jest znana i obecnie nie ma lekarstwa, tylko metody leczenia objawów.
Wiemy, że wpływa na układ nerwowy i stopniowo wpływa na cały organizm. Komórki odpornościowe organizmu z czasem atakują zdrową tkankę nerwową, wpływając na wewnętrzne układy organizmu, aby zdrowo zareagować.
Pierwotne i wtórne objawy SM
Większość opisanych powyżej problemów to pierwotne objawy związane z SM. Oznacza to, że są bezpośrednio spowodowane uszkodzeniem nerwów wynikającym z ataków na osłonkę mielinową. Niektóre pierwotne objawy można leczyć bezpośrednio, próbując spowolnić uszkodzenie nerwów i zapobiec atakom SM.
Jednak gdy dojdzie do uszkodzenia nerwów, mogą pojawić się objawy wtórne. Wtórne objawy SM są częstymi powikłaniami pierwotnych objawów SM. Przykłady obejmują ZUM wynikające ze słabych mięśni pęcherza lub utratę napięcia mięśniowego wynikającą z niezdolności do chodzenia.
Wtórne objawy często można skutecznie leczyć, ale wyleczenie źródła problemu może całkowicie im zapobiec. W miarę postępu choroby SM nieuchronnie powoduje pewne objawy wtórne. Wtórne objawy często można dobrze leczyć za pomocą leków, adaptacji fizycznej, terapii i kreatywności.
System nerwowy
Kiedy ktoś ma SM, układ odpornościowy jego organizmu powoli atakuje własną osłonkę mielinową, która składa się z komórek otaczających i chroniących układ nerwowy, w tym rdzeń kręgowy i mózg. Kiedy te komórki są uszkodzone, nerwy są odsłonięte, a mózg ma trudności z wysyłaniem sygnałów do reszty ciała.
Odłączenie mózgu od narządów, mięśni, tkanek i komórek obsługiwanych przez uszkodzone nerwy powoduje takie objawy, jak:
- zawroty głowy
- zawrót głowy
- dezorientacja
- problemy z pamięcią
- zmiany emocjonalne lub osobowości
Depresja i inne zmiany w mózgu mogą być bezpośrednim skutkiem SM lub pośrednim wynikiem trudności w radzeniu sobie z chorobą.
W rzadkich lub zaawansowanych przypadkach uszkodzenie nerwów może powodować drżenie, drgawki i problemy poznawcze, które bardzo przypominają inne schorzenia neurodegeneracyjne, takie jak demencja.
Utrata wzroku i słuchu
Problemy ze wzrokiem są dla wielu osób pierwszym objawem SM. Podwójne widzenie, zamglenie, ból i problemy z widzeniem kontrastu mogą pojawić się nagle i dotyczyć jednego lub obu oczu. W wielu przypadkach problemy ze wzrokiem są przejściowe lub ustępują samoistnie i prawdopodobnie wynikają z zapalenia nerwów lub zmęczenia mięśni oka.
Chociaż niektórzy ludzie ze stwardnieniem rozsianym doświadczają trwałych problemów ze wzrokiem, większość przypadków jest łagodna i można je skutecznie leczyć sterydami i innymi krótkotrwałymi terapiami.
Rzadko u osób ze stwardnieniem rozsianym może wystąpić utrata słuchu lub głuchota spowodowana uszkodzeniem pnia mózgu. Tego typu problemy ze słuchem zwykle ustępują samoistnie, ale w niektórych przypadkach mogą być trwałe.
Mówienie, połykanie i oddychanie
Według National MS Society (NMSS) nawet 40 procent osób z SM ma problemy z mową. Obejmują one:
- bełkotanie
- słaba artykulacja
- problemy z regulacją głośności
Takie efekty często występują podczas nawrotów lub okresów zmęczenia. Inne problemy z mową mogą obejmować zmiany wysokości lub jakości głosu, nosowość oraz chrypkę lub oddech.
Problemy z mową mogą być spowodowane trudnościami w oddychaniu wywołanymi przez słabe lub uszkodzone nerwy kontrolujące mięśnie klatki piersiowej. Trudności w kontrolowaniu mięśni zaangażowanych w oddychanie mogą pojawić się we wczesnym stadium choroby i pogarszać się w miarę postępu SM. Jest to niebezpieczne, ale rzadkie powikłanie SM, które często można złagodzić dzięki pracy z terapeutą oddechu.
Problemy z połykaniem są mniej powszechne niż problemy z mową, ale mogą być znacznie poważniejsze. Mogą wystąpić, gdy uszkodzenie nerwów osłabia mięśnie i ogranicza zdolność organizmu do kontrolowania mięśni biorących udział w połykaniu. W przypadku zakłócenia prawidłowego połykania pokarm lub napoje mogą być wdychane do płuc i zwiększać ryzyko infekcji, takich jak zapalenie płuc.
Kaszel i krztuszenie się podczas jedzenia i picia mogą być oznakami problemów z połykaniem i należy je natychmiast ocenić. Logopedzi często mogą pomóc w problemach z mówieniem i połykaniem.
Problemy z osłabieniem mięśni i równowagą
Wiele osób ze stwardnieniem rozsianym doświadcza skutków dla swoich kończyn. Uszkodzenie osłonki mielinowej często powoduje ból, mrowienie i drętwienie rąk i nóg. Problemy z koordynacją ręka-oko, osłabienie mięśni, równowaga i chód mogą wystąpić, gdy mózg ma problemy z wysyłaniem sygnałów do nerwów i mięśni.
Efekty te mogą rozpoczynać się powoli, a następnie nasilać w miarę postępu uszkodzenia nerwów. Wiele osób ze stwardnieniem rozsianym najpierw odczuwa „mrowienie” i ma trudności z koordynacją lub zdolnościami motorycznymi. Z biegiem czasu kontrola kończyn i łatwość chodzenia mogą zostać zakłócone. W takich przypadkach laski, wózki inwalidzkie i inne technologie wspomagające mogą pomóc w kontroli i sile mięśni.
Układ szkieletowy
Osoby ze stwardnieniem rozsianym są bardziej narażone na rozwój osteoporozy z powodu powszechnego leczenia SM (sterydy) i braku aktywności. Osłabione kości mogą sprawiać, że osoby ze stwardnieniem rozsianym będą podatne na złamania i złamania. Chociaż stanom takim jak osteoporoza można zapobiec lub spowolnić je poprzez aktywność fizyczną, dietę lub suplementację, słabe kości mogą sprawić, że problemy z równowagą i koordynacją w SM są jeszcze bardziej ryzykowne.
Coraz więcej dowodów sugeruje, że niedobory witaminy D mogą odgrywać ważną rolę w rozwoju SM. Chociaż jej dokładny wpływ na osoby ze stwardnieniem rozsianym nie jest jeszcze dobrze poznany, witamina D jest niezbędna dla zdrowia układu kostnego i układu odpornościowego.
Układ odpornościowy
Uważa się, że SM jest chorobą o podłożu immunologicznym. Oznacza to, że układ odpornościowy organizmu atakuje zdrową tkankę nerwową, co powoduje uszkodzenie nerwów w całym ciele. Wydaje się, że aktywność układu odpornościowego powoduje stan zapalny odpowiedzialny za wiele objawów SM. Niektóre objawy mogą zaostrzyć się podczas epizodu aktywności układu odpornościowego, a następnie ustąpić po zakończeniu epizodu lub „ataku”.
Niektóre badania badają, czy tłumienie układu odpornościowego lekami spowolni postęp SM. Inne terapie próbują celować w określone komórki odpornościowe, aby zapobiec atakowi ich nerwów. Jednak leki osłabiające układ odpornościowy mogą zwiększać podatność ludzi na infekcje.
Niektóre niedobory składników odżywczych mogą wpływać na zdrowie układu odpornościowego i nasilać objawy SM. Jednak większość lekarzy SM zaleca specjalne diety tylko wtedy, gdy występuje określony niedobór składników odżywczych. Jednym z powszechnych zaleceń jest suplementacja witaminy D - pomaga to również w zapobieganiu osteoporozie.
Układ trawienny
W SM często występują problemy z funkcjonowaniem pęcherza i jelit. Takie problemy mogą obejmować:
- zaparcie
- biegunka
- utrata kontroli jelit
W niektórych przypadkach dieta i fizjoterapia lub strategie samoopieki mogą zmniejszyć wpływ tych problemów na codzienne życie. W innych przypadkach mogą być konieczne leki lub bardziej intensywna interwencja.
Czasami może być konieczne użycie cewnika. Dzieje się tak, ponieważ uszkodzenie nerwów wpływa na to, ile moczu osoby ze stwardnieniem rozsianym mogą wygodnie zatrzymać w pęcherzu. Może to spowodować spastyczne infekcje pęcherza, infekcje dróg moczowych (ZUM) lub infekcje nerek. Te problemy mogą sprawić, że oddawanie moczu będzie bolesne i bardzo częste, nawet w nocy lub gdy w pęcherzu moczu jest mało.
Większość ludzi może skutecznie radzić sobie z problemami z pęcherzem i jelitami oraz unikać powikłań. Jednak mogą pojawić się poważne infekcje lub problemy z higieną, jeśli te problemy nie są leczone lub nie są kontrolowane. Porozmawiaj z lekarzem o wszelkich problemach z pęcherzem lub jelitami i opcjach leczenia.
Układ rozrodczy
SM nie wpływa bezpośrednio na układ rozrodczy ani na płodność. W rzeczywistości wiele kobiet uważa, że ciąża zapewnia przyjemne złagodzenie objawów SM. Jednak NMSS donosi, że 2-4 na 10 kobiet doświadczy nawrotu w okresie poporodowym.
Jednak dysfunkcje seksualne, takie jak trudności w doświadczaniu podniecenia lub orgazmu, są powszechne u osób ze stwardnieniem rozsianym. Może to być spowodowane uszkodzeniem nerwów lub problemami emocjonalnymi związanymi z SM, takimi jak depresja lub niska samoocena.
Zmęczenie, ból i inne objawy SM mogą sprawić, że intymność seksualna będzie niezręczna lub nieprzyjemna. Jednak w wielu przypadkach problemy seksualne można z powodzeniem rozwiązać za pomocą leków, środków pomocniczych dostępnych bez recepty (takich jak lubrykanty) lub odrobinę zaawansowanego planowania.
Układ krążenia
Stwardnienie rozsiane rzadko powoduje problemy z układem krążenia, chociaż słabe mięśnie klatki piersiowej mogą prowadzić do płytkiego oddychania i niedotlenienia. Jednak brak aktywności spowodowany depresją, trudności w używaniu mięśni i zajęcie się leczeniem innych problemów może uniemożliwić osobom ze stwardnieniem rozsianym skupienie się na ryzyku chorób sercowo-naczyniowych.
Badanie opublikowane w czasopiśmie Multiple Sclerosis wykazało, że kobiety ze stwardnieniem rozsianym mają znacznie zwiększone ryzyko problemów sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca, udar i niewydolność serca. Jednak fizjoterapia i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc złagodzić objawy SM i zmniejszyć ryzyko sercowo-naczyniowe.
Leczenie SM od stóp do głów
Chociaż nie ma lekarstwa na stwardnienie rozsiane, szeroki wybór leków, preparatów ziołowych i suplementów diety może pomóc złagodzić objawy. Leczenie może również modyfikować chorobę, zapobiegając jej progresji i ogólnemu wpływowi na organizm.
SM dotyka każdego inaczej. Każda osoba doświadcza unikalnego zestawu objawów i indywidualnie reaguje na zabiegi. Dlatego ty i twoi lekarze powinniście dostosować schemat leczenia, aby konkretnie zająć się objawami SM i zmieniać go w miarę postępu choroby lub nawrotu choroby. Starannie opracowany plan leczenia może ułatwić leczenie SM.
