Szpiczak mnogi
Szpiczak mnogi to rodzaj raka atakującego komórki plazmatyczne. Komórki plazmatyczne to rodzaj białych krwinek występujących w szpiku kostnym, czyli tkance miękkiej w większości kości, która wytwarza komórki krwi. W szpiku kostnym komórki plazmatyczne wytwarzają przeciwciała. To białka, które pomagają organizmowi zwalczać choroby i infekcje.
Szpiczak mnogi występuje, gdy w szpiku kostnym rozwija się nieprawidłowa komórka plazmatyczna i rozmnaża się bardzo szybko. Szybka reprodukcja złośliwych lub rakowych komórek szpiczaka ostatecznie przeważa nad produkcją zdrowych komórek w szpiku kostnym. W rezultacie komórki rakowe zaczynają gromadzić się w szpiku kostnym, wypierając zdrowe białe krwinki i czerwone krwinki.
Podobnie jak zdrowe komórki krwi, komórki rakowe próbują wytwarzać przeciwciała. Jednak mogą one wytwarzać tylko nieprawidłowe przeciwciała zwane białkami monoklonalnymi lub białkami M. Kiedy te szkodliwe przeciwciała gromadzą się w organizmie, mogą powodować uszkodzenie nerek i inne poważne problemy.
Według Uniwersytetu Stanforda szpiczak mnogi występuje rzadko, stanowiąc tylko 1 procent wszystkich przypadków raka w Stanach Zjednoczonych. Około 4 do 5 osób na 100 000 każdego roku rozpoznaje ten rodzaj raka.
Rodzaje szpiczaka mnogiego
Istnieją dwa główne typy szpiczaka mnogiego. Są podzielone na kategorie według ich wpływu na organizm:
- Wolny szpiczak nie powoduje żadnych zauważalnych objawów. Zwykle rozwija się powoli i nie powoduje guzów kości. Obserwuje się tylko niewielki wzrost ilości białka M i komórek plazmatycznych M.
- Pojedynczy plazmocytoma powoduje powstanie guza, zwykle w kości. Zwykle dobrze reaguje na leczenie, ale wymaga ścisłego monitorowania.
Jakie są objawy szpiczaka mnogiego?
Objawy szpiczaka mnogiego różnią się w zależności od osoby. Początkowo objawy mogą nie być zauważalne. Jednak w miarę postępu choroby większość ludzi doświadcza co najmniej jednego z czterech głównych typów objawów. Do objawów tych ogólnie odnosi się akronim CRAB, który oznacza:
- wapń
- niewydolność nerek
- niedokrwistość
- uszkodzenie kości
Wysoki poziom wapnia we krwi pochodzi z uszkodzonych kości, z których wycieka wapń. Za dużo wapnia może powodować:
- skrajne pragnienie
- nudności
- wymioty
- rozstrój żołądka
- utrata apetytu
Dezorientacja i zaparcia są również częstymi objawami zwiększonego poziomu wapnia.
Niewydolność nerek może być spowodowana wysokim poziomem białka M w organizmie.
Niedokrwistość to stan, w którym krew nie ma wystarczającej ilości zdrowych czerwonych krwinek, aby przenosić tlen do reszty ciała. Dzieje się tak, gdy liczba komórek rakowych w szpiku kostnym przewyższa liczbę czerwonych krwinek. Niedokrwistość często powoduje zmęczenie, zawroty głowy i drażliwość.
Urazy i złamania kości występują, gdy komórki rakowe atakują kość i szpik kostny. Te zmiany pojawiają się jako dziury na zdjęciach rentgenowskich. Często powodują bóle kości, zwłaszcza w:
- plecy
- miednica
- żebra
- czaszka
Dodatkowe objawy szpiczaka mnogiego mogą obejmować:
- osłabienie lub drętwienie, szczególnie nóg
- niezamierzona utrata masy ciała
- dezorientacja
- problemy z oddawaniem moczu
- nudności
- wymioty
- powtarzające się infekcje
- utrata wzroku lub problemy ze wzrokiem
Co powoduje szpiczaka mnogiego?
Dokładna przyczyna szpiczaka mnogiego nie jest znana. Jednak zaczyna się od jednej nieprawidłowej komórki plazmatycznej, która szybko namnaża się w szpiku kostnym znacznie więcej razy niż powinna.
Powstałe komórki nowotworowe szpiczaka nie mają normalnego cyklu życiowego. Zamiast się rozmnażać i ostatecznie umierać, nadal dzielą się w nieskończoność. Może to przytłaczać organizm i upośledzać produkcję zdrowych komórek.
Jakie są czynniki ryzyka szpiczaka mnogiego?
Ludzie są bardziej narażeni na rozwój szpiczaka mnogiego, jeśli:
- męski
- powyżej 50 lat
- Afroamerykanin
- nadwaga lub otyłość
- narażone na promieniowanie
- zatrudniony w przemyśle naftowym
Innym czynnikiem ryzyka szpiczaka mnogiego jest historia gammopatii monoklonalnej o nieokreślonym znaczeniu (MGUS). Jest to stan, w którym komórki plazmatyczne wytwarzają białka M. Zwykle nie powoduje żadnych problemów. Jednak MGUS może z czasem przekształcić się w szpiczaka mnogiego.
Jak rozpoznaje się szpiczaka mnogiego?
Lekarze często wykrywają szpiczaka mnogiego, zanim pojawią się jakiekolwiek objawy. Rutynowe badania fizyczne, badania krwi i badania moczu mogą ujawnić dowody tego raka.
Więcej badań będzie potrzebnych, jeśli lekarz wykryje objawy szpiczaka, gdy nie masz objawów. Za pomocą poniższych testów lekarz może monitorować postęp choroby i określić, czy potrzebujesz leczenia.
Badania krwi i moczu
Badania krwi i moczu służą do sprawdzenia białek M. Te białka mogą być spowodowane szpiczakiem mnogim lub innymi chorobami. Komórki rakowe wytwarzają również białko zwane mikroglobuliną beta-2, które można znaleźć we krwi. Badania krwi można również wykorzystać do oceny:
- procent komórek plazmatycznych w szpiku kostnym
- funkcja nerki
- liczba krwinek
- poziomy wapnia
- poziom kwasu moczowego
Testy obrazowe
Rentgen, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa mogą służyć do określenia, czy kości zostały uszkodzone przez szpiczaka mnogiego.
Biopsja
Podczas biopsji lekarz pobiera małą próbkę szpiku kostnego długą igłą. Po uzyskaniu próbki można ją sprawdzić w laboratorium pod kątem komórek rakowych. Różne testy mogą określić typy nieprawidłowości w komórkach i szybkość namnażania się komórek.
Tego typu testy służą do określenia, czy masz szpiczaka mnogiego, czy inną chorobę. Jeśli zostanie wykryty szpiczak mnogi, testy mogą pokazać, jak daleko jest on zaawansowany. Nazywa się to inscenizacją raka.
Inscenizacja
Stopień zaawansowania szpiczaka mnogiego obejmuje:
- liczba krwinek
- poziom białka we krwi i moczu
- poziom wapnia we krwi
Można również wykorzystać wyniki innych testów diagnostycznych.
Istnieją dwa sposoby rozpoznania szpiczaka mnogiego. System Durie-Salmon opiera się na poziomie białka M, wapnia i czerwonych krwinek, a także na stopniu uszkodzenia kości. International Staging System opiera się na poziomie osocza krwi i mikroglobuliny beta-2.
Oba systemy dzielą stan na trzy etapy, przy czym trzeci etap jest najpoważniejszy. Inscenizacja pomaga lekarzowi określić perspektywy i opcje leczenia.
Jak leczy się szpiczaka mnogiego?
Nie ma lekarstwa na szpiczaka mnogiego. Istnieją jednak terapie, które mogą pomóc złagodzić ból, zmniejszyć powikłania i spowolnić postęp choroby. Zabiegi stosuje się tylko wtedy, gdy choroba nasila się.
Lekarz raczej nie zasugeruje leczenia, jeśli nie występują żadne objawy. Zamiast tego lekarz będzie uważnie monitorował stan pacjenta pod kątem oznak postępu choroby. Często wymaga to regularnych badań krwi i moczu.
Jeśli potrzebujesz leczenia, typowe opcje obejmują:
Terapia celowana
Leki do terapii celowanej blokują substancję chemiczną w komórkach szpiczaka, która niszczy białka, powodując śmierć komórek rakowych. Leki, które mogą być stosowane podczas terapii celowanej to bortezomib (Velcade) i carfilzomib (Kyprolis). Oba są podawane dożylnie lub przez żyłę w ramieniu.
Terapia biologiczna
Leki stosowane w terapii biologicznej wykorzystują układ odpornościowy organizmu do atakowania komórek szpiczaka. W celu wzmocnienia układu odpornościowego zwykle stosuje się talidomid (Thalomid), lenalidomid (Revlimid) lub pomalidomid (Pomalyst) w postaci pigułki.
Lenalidomid jest podobny do talidomidu, ale ma mniej skutków ubocznych. Wydaje się również, że jest silniejszy.
Chemoterapia
Chemioterapia to agresywna forma terapii lekowej, która pomaga zabijać szybko rosnące komórki, w tym komórki szpiczaka. Leki chemioterapeutyczne są często podawane w dużych dawkach, zwłaszcza przed przeszczepem komórek macierzystych. Leki mogą być podawane dożylnie lub w postaci tabletek.
Kortykosteroidy
W leczeniu szpiczaka często stosuje się kortykosteroidy, takie jak prednizon i deksametazon. Mogą zrównoważyć układ odpornościowy poprzez zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie, więc często skutecznie niszczą komórki szpiczaka. Można je przyjmować w postaci tabletek lub podawać dożylnie.
Radioterapia
Radioterapia wykorzystuje silne wiązki energii, aby uszkodzić komórki szpiczaka i zatrzymać ich wzrost. Ten rodzaj leczenia jest czasami stosowany w celu szybkiego zabicia komórek szpiczaka w określonym obszarze ciała. Na przykład można to zrobić, gdy skupisko nieprawidłowych komórek plazmatycznych tworzy guz zwany plazmocytomą, który powoduje ból lub niszczy kość.
Przeszczepy komórek macierzystych
Przeszczepy komórek macierzystych obejmują zastąpienie chorego szpiku kostnego zdrowym szpikiem kostnym od dawcy. Przed zabiegiem z krwi pobierane są krwiotwórcze komórki macierzyste. Szpiczak mnogi jest następnie leczony radioterapią lub wysokimi dawkami chemioterapii. Gdy chora tkanka zostanie zniszczona, komórki macierzyste mogą zostać wprowadzone do organizmu, gdzie przenoszą się do kości i rozpoczynają odbudowę szpiku kostnego.
Medycyna alternatywna
Medycyna alternatywna stała się popularnym sposobem radzenia sobie z objawami szpiczaka mnogiego i skutkami ubocznymi leczenia tego schorzenia. Chociaż nie mogą leczyć szpiczaka mnogiego, możesz porozmawiać z lekarzem o:
- akupunktura
- aromaterapia
- masaż
- medytacja
- metody relaksacyjne
Porozmawiaj z lekarzem o wszelkich alternatywnych terapiach, zanim je wypróbujesz, aby upewnić się, że są one bezpieczne dla twojego zdrowia.
Jakie są powikłania związane ze szpiczakiem mnogim?
Szpiczak mnogi może powodować wiele powikłań, ale zwykle można je leczyć:
- Ból pleców można leczyć lekami lub ortezą pleców.
- Powikłania dotyczące nerek leczy się za pomocą dializy lub przeszczepu nerki.
- Infekcje można leczyć antybiotykami.
- Utratę kości można spowolnić lub zapobiec za pomocą terapii lekowej.
- Niedokrwistość można leczyć erytropoetyną. Ten lek stymuluje organizm do wytwarzania większej ilości czerwonych krwinek.
Radzenie sobie ze szpiczakiem mnogim
Jeśli otrzymałeś diagnozę szpiczaka mnogiego, pomocne może być wykonanie jednej lub więcej z poniższych czynności:
Dowiedz się więcej o szpiczaku mnogim
Zdobądź wiedzę, poznając szpiczaka mnogiego, abyś mógł podejmować świadome decyzje dotyczące leczenia. Porozmawiaj z lekarzem o możliwościach leczenia i skutkach ubocznych leczenia.
National Cancer Institute i International Myeloma Foundation mogą również dostarczyć więcej informacji na temat szpiczaka mnogiego.
Ustanów system wsparcia
Stwórz system wsparcia, gromadząc grupę przyjaciół i członków rodziny, którzy mogą udzielić pomocnej dłoni lub wsparcia emocjonalnego, gdy tego potrzebujesz. Grupy wsparcia również mogą być pomocne i można je znaleźć w Internecie. Jeśli wolisz osobiście spotkać się z grupą wsparcia, odwiedź stronę internetową American Cancer Society, aby znaleźć grupy w Twojej okolicy.
Wyznacz rozsądne cele
Zachowaj motywację, wyznaczając rozsądne cele, które dają poczucie kontroli nad swoim stanem. Nie wyznaczaj jednak celów, które są zbyt wzniosłe. Może to prowadzić do wyczerpania i frustracji. Na przykład możesz nie być w stanie pracować przez pełne 40 godzin tygodniowo, ale nadal możesz pracować w niepełnym wymiarze godzin.
Skoncentruj się na swoim ogólnym stanie zdrowia
Upewnij się, że jesz zdrową żywność i wystarczająco dużo snu. Korzystne może być również wykonywanie ćwiczeń o niskiej intensywności, takich jak chodzenie lub joga, kilka razy w tygodniu. Utrzymanie możliwie zdrowego ciała i umysłu może pomóc Ci lepiej radzić sobie ze stresem i zmęczeniem, których możesz doświadczyć podczas raka. Aby mieć pewność, że masz wystarczająco dużo czasu na odpoczynek i regenerację, nie przeciążaj swojego harmonogramu.
Jakie są perspektywy dla osób ze szpiczakiem mnogim?
Osoby, u których niedawno rozpoznano szpiczaka mnogiego, mogą nie odczuwać objawów przez kilka lat. Gdy choroba postępuje i pojawiają się objawy, większość ludzi dobrze reaguje na leczenie. Jednak nawet po latach skutecznego leczenia mogą pojawić się poważne komplikacje.
Dokładny harmonogram choroby jest trudny do przewidzenia, ale według American Cancer Society mediana współczynników przeżycia dla trzech stadiów szpiczaka mnogiego wynosi:
- Etap 1:62 miesiące, czyli około pięciu lat
- Etap 2:44 miesiące, czyli około trzech do czterech lat
- Etap 3:29 miesięcy, czyli około dwóch do trzech lat
Należy pamiętać, że są to ogólne szacunki oparte na wcześniejszych wynikach wielu osób, które chorowały na szpiczaka mnogiego. Twoja konkretna perspektywa zależy od różnych czynników, w tym wieku, ogólnego stanu zdrowia i reakcji raka na leczenie. Porozmawiaj z lekarzem o swojej konkretnej sytuacji, aby dowiedzieć się więcej o swojej perspektywie.
