Co to jest hipogonadyzm?
Hipogonadyzm występuje, gdy gruczoły płciowe wytwarzają niewiele lub nie wytwarzają wcale hormonów płciowych. Gruczoły płciowe, zwane również gonadami, to przede wszystkim jądra u mężczyzn i jajniki u kobiet. Hormony płciowe pomagają kontrolować drugorzędne cechy płciowe, takie jak rozwój piersi u kobiet, rozwój jąder u mężczyzn i wzrost włosów łonowych. Hormony płciowe odgrywają również rolę w cyklu menstruacyjnym i produkcji nasienia.
Hipogonadyzm może być również znany jako niedobór gonad. Można to nazwać niskim testosteronem w surowicy lub andropauzą, gdy występuje u mężczyzn.
Większość przypadków tego schorzenia dobrze reaguje na odpowiednie leczenie.
Jakie są rodzaje hipogonadyzmu?
Istnieją dwa rodzaje hipogonadyzmu: pierwotny i centralny.
Pierwotny hipogonadyzm
Pierwotny hipogonadyzm oznacza, że nie masz wystarczającej ilości hormonów płciowych w swoim ciele z powodu problemu z gonadami. Twoje gonady nadal otrzymują wiadomość o wytwarzaniu hormonów z mózgu, ale nie są w stanie ich produkować.
Centralny (wtórny) hipogonadyzm
W hipogonadyzmie centralnym problem leży w mózgu. Twoje podwzgórze i przysadka mózgowa, które kontrolują twoje gonady, nie działają prawidłowo.
Jakie są przyczyny hipogonadyzmu?
Przyczyny pierwotnego hipogonadyzmu obejmują:
- zaburzenia autoimmunologiczne, takie jak choroba Addisona i niedoczynność przytarczyc
- zaburzenia genetyczne, takie jak zespół Turnera i zespół Klinefeltera
- ciężkie infekcje, zwłaszcza świnka obejmująca jądra
- choroby wątroby i nerek
- niezstąpione jądra
- hemochromatoza, która występuje, gdy organizm wchłania zbyt dużo żelaza
- narażenie na promieniowanie
- operacja narządów płciowych
Centralny hipogonadyzm może być spowodowany:
- zaburzenia genetyczne, takie jak zespół Kallmanna (nieprawidłowy rozwój podwzgórza)
- infekcje, w tym HIV
- zaburzenia przysadki
- choroby zapalne, w tym sarkoidoza, gruźlica i histiocytoza
- otyłość
- szybka utrata masy ciała
- niedobory żywieniowe
- stosowanie steroidów lub opioidów
- Operacja mózgu
- narażenie na promieniowanie
- uszkodzenie przysadki mózgowej lub podwzgórza
- guz w przysadce mózgowej lub w jej pobliżu
Jakie są objawy hipogonadyzmu?
Objawy, które mogą wystąpić u kobiet, obejmują:
- brak miesiączki
- powolny wzrost piersi lub jego brak
- uderzenia gorąca
- utrata włosów na ciele
- niski popęd seksualny lub jego brak
- mleczna wydzielina z piersi
Objawy, które mogą pojawić się u mężczyzn, obejmują:
- utrata włosów na ciele
- utrata mięśni
- nieprawidłowy wzrost piersi
- zmniejszony wzrost penisa i jąder
- zaburzenie erekcji
- osteoporoza
- niski popęd seksualny lub jego brak
- bezpłodność
- zmęczenie
- uderzenia gorąca
- Trudności z koncentracją
Jak rozpoznaje się hipogonadyzm?
Twój lekarz przeprowadzi badanie fizykalne, aby potwierdzić, że Twój rozwój seksualny jest na odpowiednim poziomie dla Twojego wieku. Mogą zbadać masę mięśniową, owłosienie ciała i narządy płciowe.
Testy hormonalne
Jeśli twój lekarz podejrzewa, że możesz mieć hipogonadyzm, najpierw sprawdzi poziom hormonów płciowych. Będziesz potrzebować badania krwi, aby sprawdzić poziom hormonu folikulotropowego (FSH) i hormonu luteinizującego. Twoja przysadka mózgowa wytwarza te hormony rozrodcze.
Jeśli jesteś kobietą, przetestujesz poziom estrogenu. Jeśli jesteś mężczyzną, przetestujesz poziom testosteronu. Testy te są zwykle wykonywane rano, kiedy poziom hormonów jest najwyższy. Jeśli jesteś mężczyzną, lekarz może również zlecić analizę nasienia, aby sprawdzić liczbę plemników. Hipogonadyzm może zmniejszyć liczbę plemników.
Twój lekarz może zlecić więcej badań krwi, aby potwierdzić diagnozę i wykluczyć jakiekolwiek przyczyny.
Poziom żelaza może wpływać na twoje hormony płciowe. Z tego powodu lekarz może sprawdzić wysoki poziom żelaza we krwi, typowy dla hemochromatozy.
Twój lekarz może również chcieć zmierzyć poziom prolaktyny. Prolaktyna to hormon, który wspomaga rozwój piersi i produkcję mleka u kobiet, ale występuje u obu płci.
Twój lekarz może również sprawdzić poziom hormonów tarczycy. Problemy z tarczycą mogą powodować objawy podobne do hipogonadyzmu.
Testy obrazowe
Testy obrazowe mogą być również przydatne w diagnostyce. Badanie ultrasonograficzne wykorzystuje fale dźwiękowe do tworzenia obrazu jajników i wykrywania wszelkich problemów, w tym torbieli jajników i zespołu policystycznych jajników.
Twój lekarz może zlecić MRI lub tomografię komputerową, aby sprawdzić guzy w przysadce mózgowej.
Jakie są metody leczenia hipogonadyzmu?
Leczenie hipogonadyzmu kobiecego
Jeśli jesteś kobietą, leczenie będzie obejmować zwiększenie ilości żeńskich hormonów płciowych.
Jeśli masz histerektomię, pierwszą linią leczenia będzie prawdopodobnie terapia estrogenowa. Dodatkowy estrogen można podawać za pomocą plastra lub pigułki.
Ponieważ podwyższony poziom estrogenu może zwiększyć ryzyko raka endometrium, otrzymasz połączenie estrogenu i progesteronu, jeśli nie przeszłaś histerektomii. Progesteron może obniżyć ryzyko raka endometrium, jeśli przyjmujesz estrogen.
Inne metody leczenia mogą być ukierunkowane na określone objawy. Jeśli masz zmniejszony popęd seksualny, możesz otrzymać niskie dawki testosteronu. Jeśli masz nieregularne miesiączki lub problemy z zajściem w ciążę, możesz otrzymać zastrzyki z ludzkiej choriogonadotropiny lub tabletki zawierające FSH w celu wywołania owulacji.
Leczenie hipogonadyzmu u mężczyzn
Testosteron to męski hormon płciowy. Terapia zastępcza testosteronem jest szeroko stosowaną terapią hipogonadyzmu u mężczyzn. Terapię zastępczą testosteronem można uzyskać poprzez:
- iniekcja
- łata
- żel
- romb
Zastrzyki z hormonu uwalniającego gonadotropiny mogą wywołać dojrzewanie lub zwiększyć produkcję nasienia.
Leczenie hipogonadyzmu u mężczyzn i kobiet
Leczenie mężczyzn i kobiet jest podobne, jeśli hipogonadyzm jest spowodowany guzem przysadki mózgowej. Leczenie mające na celu zmniejszenie lub usunięcie guza może obejmować:
- promieniowanie
- lek
- operacja
Jaka jest perspektywa długoterminowa?
Hipogonadyzm jest stanem przewlekłym, który może wymagać leczenia przez całe życie, chyba że jest to spowodowane stanem uleczalnym. Jeśli przerwiesz leczenie, poziom hormonów płciowych może się zmniejszyć.
Poszukiwanie wsparcia poprzez terapię lub grupy wsparcia może pomóc przed, w trakcie i po leczeniu.
