Przegląd
Stwardnienie rozsiane (SM) jest chorobą autoimmunologiczną. Układ odpornościowy organizmu błędnie atakuje substancję, która otacza i chroni nerwy w mózgu i rdzeniu kręgowym. Ta substancja nazywa się mieliną.
Mielina umożliwia szybkie i płynne przesyłanie sygnałów przez nerwy. Kiedy jest zraniony i pokryty bliznami, sygnały zwalniają i źle się komunikują, powodując objawy SM.
SM rozpoznane w dzieciństwie nazywa się SM pediatrycznym. Tylko 3 do 5 procent osób z SM jest diagnozowanych przed ukończeniem 16 roku życia, a mniej niż 1 procent otrzymuje diagnozę przed ukończeniem 10 roku życia.
Objawy SM u dzieci i młodzieży
Objawy SM zależą od tego, które nerwy zostały dotknięte. Ponieważ uszkodzenie mieliny jest plamiste i może wpływać na dowolną część ośrodkowego układu nerwowego, objawy SM są nieprzewidywalne i różnią się w zależności od osoby.
U dzieci stwardnienie rozsiane jest prawie zawsze typem rzutowo-remisyjnym. Oznacza to, że choroba przebiega naprzemiennie między nawrotami, w których objawy się nasilają, a remisjami, w których występują tylko łagodne objawy lub ich brak. Rozbłyski mogą trwać od dni do tygodni, a remisja może trwać miesiące lub lata. Ostatecznie jednak choroba może przekształcić się w trwałą niepełnosprawność.
Większość objawów SM u dzieci jest taka sama jak u dorosłych, w tym:
- słabość
- mrowienie i drętwienie
- problemy z oczami, w tym utrata wzroku, ból podczas ruchu gałek ocznych i podwójne widzenie
- problemy z równowagą
- trudności z chodzeniem
- drżenie
- spastyczność (ciągły skurcz mięśni)
- problemy z kontrolą jelit i pęcherza
- bełkotliwa wymowa
Zwykle objawy, takie jak osłabienie, drętwienie i mrowienie oraz utrata wzroku, występują w danym momencie tylko po jednej stronie ciała.
U dzieci ze stwardnieniem rozsianym często występują zaburzenia nastroju. Najczęściej występuje depresja, występująca u około 27 proc. Inne częste warunki obejmują:
- niepokój
- lęk napadowy
- depresja dwubiegunowa
- zaburzenie adaptacyjne
Około 30 procent dzieci ze stwardnieniem rozsianym ma upośledzenie funkcji poznawczych lub problemy z myśleniem. Do najczęściej dotkniętych działań należą:
- pamięć
- zakres uwagi
- szybkość i koordynacja wykonywania zadań
- przetwarzanie informacji
- funkcje wykonawcze, takie jak planowanie, organizowanie i podejmowanie decyzji
Niektóre objawy często występują u dzieci, ale rzadko u dorosłych. Te objawy to:
- drgawki
- letarg lub skrajne zmęczenie
Przyczyny SM u dzieci i młodzieży
Przyczyna SM u dzieci (i dorosłych) nie jest znana. To nie jest zaraźliwe i nic nie można zrobić, aby temu zapobiec. Jest jednak kilka rzeczy, które wydają się zwiększać ryzyko zachorowania:
- Genetyka / historia rodziny. SM nie jest dziedziczone po rodzicach, ale jeśli dziecko ma określone kombinacje genów lub rodzic lub rodzeństwo z SM, jest nieco bardziej prawdopodobne, że je rozwinie.
- Narażenie na wirusa Epstein-Barr. Wirus ten może działać jako czynnik wywołujący SM u dzieci, które są na nią podatne. Jednak wiele dzieci jest narażonych na wirusa i nie rozwija SM.
- Niski poziom witaminy D. SM występuje częściej u ludzi w klimacie północnym, gdzie jest mniej słońca niż wokół równika, gdzie jest dużo słońca. Nasze ciała potrzebują światła słonecznego do produkcji witaminy D, więc ludzie w północnym klimacie mają zwykle niższy poziom witaminy D. Naukowcy uważają, że może to oznaczać związek między stwardnieniem rozsianym a niską zawartością witaminy D. Ponadto niski poziom witaminy D zwiększa ryzyko zaostrzenia.
- Narażenie na palenie. Wykazano, że dym papierosowy, zarówno z pierwszej, jak iz drugiej ręki, zwiększa ryzyko rozwoju SM.
Rozpoznanie SM u dzieci i młodzieży
Rozpoznanie SM u dzieci może być trudne z kilku powodów. Inne choroby wieku dziecięcego mogą mieć podobne objawy i trudno je rozróżnić.
Ponieważ SM występuje rzadko u dzieci i nastolatków, lekarze mogą go nie szukać. Ponadto testy, takie jak rezonans magnetyczny i płyn rdzeniowy, często nie pokazują zmian typowych dla dorosłych ze stwardnieniem rozsianym. Wreszcie, może nie być wiele dowodów na chorobę, jeśli ocena zostanie przeprowadzona podczas remisji.
Nie ma specjalnego testu do diagnozowania SM. Zamiast tego lekarz wykorzystuje informacje z wywiadu, badania i kilku testów, aby potwierdzić diagnozę i wykluczyć inne możliwe przyczyny objawów.
Aby postawić diagnozę, lekarz musi zobaczyć objawy SM w dwóch częściach ośrodkowego układu nerwowego w dwóch różnych momentach. Nie można postawić diagnozy po jednym epizodzie.
Testy, które lekarz może wykorzystać do zdiagnozowania SM, obejmują:
- Historia i egzamin. Lekarz zada szczegółowe pytania dotyczące rodzajów i częstotliwości objawów u dziecka oraz przeprowadzi dokładne badanie neurologiczne.
- MRI. MRI pokazuje, czy jakiekolwiek części mózgu i rdzenia kręgowego są uszkodzone lub pokryte bliznami. Ten test pokaże, czy w nerwu wzrokowym między okiem a mózgiem występuje stan zapalny, który nazywa się zapaleniem nerwu wzrokowego. Jest to często pierwszy objaw SM u dzieci.
- Nakłucie lędźwiowe. W przypadku tej procedury pobiera się próbkę płynu wokół mózgu i rdzenia kręgowego i bada pod kątem objawów SM.
- Potencjały wywołane. Ten test pokazuje, jak szybko sygnały przechodzą przez nerwy. Sygnały te będą powolne u dzieci ze stwardnieniem rozsianym.
Leczenie SM u dzieci i młodzieży
Chociaż nie ma lekarstwa na SM, istnieją metody leczenia mające na celu poprawę zaostrzeń i spowolnienie postępu choroby:
- Sterydy mogą zmniejszyć stan zapalny i zmniejszyć długość i nasilenie zaostrzeń.
- Wymiana osocza, która usuwa przeciwciała atakujące mielinę, może być stosowana do leczenia zaostrzenia, jeśli steroidy nie działają lub nie są tolerowane.
- Chociaż leki spowalniające postęp choroby zostały zatwierdzone przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków do stosowania u dorosłych, żaden z nich nie został zatwierdzony dla dzieci poniżej 18 roku życia. Jednakże leki te są nadal stosowane u dzieci, ale w niższych dawkach.
Specyficzne objawy można leczyć innymi lekami w celu poprawy jakości życia.
Terapia fizyczna, zajęciowa i logopedyczna może być również pomocna dla dzieci z SM.
Specjalne względy i wyzwania społeczne
Choroba SM w dzieciństwie może powodować wyzwania emocjonalne i społeczne. Radzenie sobie z poważną chorobą przewlekłą może negatywnie wpłynąć na:
- własny wizerunek
- pewność siebie
- występ w szkole
- przyjaźnie i relacje z innymi osobami w tym samym wieku
- życie towarzyskie
- relacje rodzinne
- zachowanie
- myśli o przyszłości
Ważne jest, aby dziecko chore na SM miało dostęp do doradców szkolnych, terapeutów i innych osób oraz zasobów, które mogą mu pomóc w radzeniu sobie z tymi wyzwaniami. Powinni być zachęcani do mówienia o swoich doświadczeniach i problemach.
Wsparcie ze strony nauczycieli, rodziny, duchowieństwa i innych członków społeczności może również pomóc dzieciom w skutecznym radzeniu sobie z tymi problemami.
Perspektywy dla dzieci i nastolatków z SM
Stwardnienie rozsiane to choroba przewlekła i postępująca, ale nie jest śmiertelna i zwykle nie powoduje obniżenia oczekiwanej długości życia. Jest to prawdą bez względu na to, ile masz lat, kiedy się zaczyna.
U większości dzieci ze stwardnieniem rozsianym w końcu przechodzi od typu rzutowo-remisyjnego do nieodwracalnej niepełnosprawności. Choroba zwykle postępuje wolniej u dzieci i nastolatków, a znaczące upośledzenie pojawia się około 10 lat później niż wtedy, gdy SM zaczyna się w wieku dorosłym. Jednak ponieważ choroba zaczyna się w młodszym wieku, dzieci zwykle potrzebują stałej pomocy około 10 lat wcześniej niż dzieci z SM w wieku dorosłym.
W ciągu pierwszych kilku lat po postawieniu diagnozy u dzieci zaostrzenia występują częściej niż u dorosłych. Ale oni również wychodzą z nich i dochodzą do remisji szybciej niż ludzie, u których zdiagnozowano dorosłych.
Dziecięcego SM nie można wyleczyć ani zapobiec, ale poprzez leczenie objawów, rozwiązywanie problemów emocjonalnych i społecznych oraz utrzymanie zdrowego stylu życia, możliwa jest dobra jakość życia.
