Przegląd
Parosmia to termin używany do opisania schorzeń, które zniekształcają zmysł węchu. Jeśli masz parosmię, możesz doświadczyć utraty intensywności zapachu, co oznacza, że nie możesz wykryć pełnego zakresu zapachów wokół siebie. Czasami parosmia powoduje, że rzeczy, które napotykasz każdego dnia, wydają się mieć silny, nieprzyjemny zapach.
Parosmia jest czasami mylona z innym stanem zwanym fantosmią, który powoduje wykrycie „widmowego” zapachu, gdy nie ma go. Parosmia jest inna, ponieważ ludzie, którzy ją mają, mogą wykryć obecny zapach - ale zapach jest dla nich „zły”. Na przykład przyjemny zapach świeżo upieczonego chleba może być przytłaczający i zgniły, a nie subtelny i słodki.
Ludzie doświadczają szerokiego zakresu parosmii z wielu różnych powodów. W najcięższych przypadkach parosmia może spowodować, że poczujesz się fizycznie chory, gdy Twój mózg wykryje silne, nieprzyjemne zapachy.
Objawy parosmii
Większość przypadków parosmii ujawnia się po wyzdrowieniu z infekcji. Nasilenie objawów różni się w zależności od przypadku.
Jeśli masz parosmię, twoim głównym objawem byłoby wyczuwanie uporczywego nieprzyjemnego zapachu, zwłaszcza gdy w pobliżu jest jedzenie. Możesz również mieć trudności z rozpoznaniem lub zauważeniem niektórych zapachów w swoim otoczeniu, co jest wynikiem uszkodzenia neuronów węchowych.
Zapachy, które kiedyś uważałeś za przyjemne, mogą teraz stać się przytłaczające i nie do zniesienia. Jeśli spróbujesz zjeść żywność, która brzydko pachnie, możesz odczuwać mdłości lub nudności podczas jedzenia.
Przyczyny parosmii
Parosmia zwykle występuje po uszkodzeniu neuronów wykrywających zapachy - zwanych także zmysłami węchowymi - z powodu wirusa lub innego stanu zdrowia. Te neurony wyściełają nos i mówią mózgowi, jak interpretować informacje chemiczne tworzące zapach. Uszkodzenie tych neuronów zmienia sposób, w jaki zapachy docierają do mózgu.
Opuszki węchowe pod przednią częścią mózgu odbierają sygnały z tych neuronów i dają mózgowi sygnał dotyczący zapachu: czy jest przyjemny, kuszący, apetyczny czy obrzydliwy. Te opuszki węchowe mogą zostać uszkodzone, co może spowodować parosmię.
Uraz głowy lub uraz mózgu
Urazowe uszkodzenie mózgu (TBI) zostało powiązane z uszkodzeniem węchu. Chociaż czas trwania i ciężkość uszkodzenia zależy od urazu, przegląd literatury medycznej wskazał, że objawy parosmii po urazowym uszkodzeniu mózgu nie są rzadkie. Uraz mózgu może być również spowodowany uszkodzeniem spowodowanym napadem, prowadzącym do parosmii.
Infekcja bakteryjna lub wirusowa
Jedną z przyczyn objawów parosmii jest uszkodzenie węchu spowodowane przeziębieniem lub wirusem. Infekcje górnych dróg oddechowych mogą uszkodzić neurony węchowe. Zdarza się to częściej w starszych populacjach.
W badaniu z 2005 roku obejmującym 56 osób z objawami węchu nieco ponad 40 procent z nich miało infekcję górnych dróg oddechowych, która, jak sądzili, była związana z początkiem choroby.
Palenie i narażenie chemiczne
Twój układ węchowy może znieść uszkodzenia spowodowane paleniem papierosów. Toksyny i chemikalia zawarte w papierosach mogą z czasem powodować parosmię.
Z tego samego powodu narażenie na toksyczne chemikalia i duże ilości zanieczyszczenia powietrza może powodować rozwój parosmii.
Efekt uboczny leczenia raka
Promieniowanie i chemioterapia mogą powodować parosmię. W jednym studium przypadku z 2006 roku ten efekt uboczny doprowadził do utraty wagi i niedożywienia z powodu awersji żywieniowych związanych z parosmią.
Stany neurologiczne
Jednym z pierwszych objawów choroby Alzheimera i Parkinsona jest utrata węchu. Demencja z ciałami Lewy'ego i choroba Huntingtona również powodują trudności w prawidłowym wyczuwaniu zapachów.
Guzy
Nowotwory na opuszkach zatok, w korze czołowej i jamach zatok mogą powodować zmiany zmysłu węchu. Rzadko zdarza się, aby guz powodował parosmię.
Częściej osoby z guzami doświadczają fantosmii - wykrycia zapachu, który nie jest obecny z powodu guza wyzwalającego zmysły węchowe.
Diagnoza parosmii
Parosmię może zdiagnozować otolaryngolog, znany również jako lekarz od uszu, nosa i gardła lub laryngolog. Lekarz może przedstawić Ci różne substancje i poprosić Cię o opisanie ich zapachu i ocenę jakości.
Powszechnym testem na parosmię jest mała książeczka z koralikami „drap i wąchaj”, na którą reagujesz pod obserwacją lekarza.
Podczas wizyty lekarz może zadawać pytania dotyczące:
- Twoja rodzinna historia raka i chorób neurologicznych
- wszelkie niedawne infekcje
- czynniki związane ze stylem życia, takie jak palenie
- aktualnie przyjmowane leki
Jeśli twój lekarz podejrzewa, że podstawowa przyczyna twojego zaburzenia węchu może być neurologiczna lub związana z rakiem, może zasugerować dalsze badania. Może to obejmować prześwietlenie zatok, biopsję okolicy zatoki lub MRI.
Leczenie parosmii
Parosmię można leczyć w niektórych, ale nie we wszystkich przypadkach. Jeśli zaburzenia węchu są spowodowane czynnikami środowiskowymi, lekami, leczeniem raka lub paleniem, twój zmysł węchu może powrócić do normy po usunięciu tych czynników wyzwalających.
Czasami konieczna jest operacja, aby rozwiązać problem niedowidzenia. Konieczne może być usunięcie niedrożności nosa, takich jak polipy lub guzy.
Leczenie parosmii obejmuje:
- zacisk na nos zapobiegający przedostawaniu się zapachów do nosa
- cynk
- witamina A
- antybiotyki
Potrzeba więcej badań i studiów przypadku, aby udowodnić, że są one bardziej skuteczne niż placebo.
Niektóre osoby z parosmią odkrywają, że ich objawy ustępują po „gimnastyce węchowej”, podczas której każdego ranka wystawiają się na działanie czterech różnych rodzajów zapachów i próbują wytrenować mózg, aby odpowiednio je klasyfikował.
Musisz porozmawiać z lekarzem, aby dowiedzieć się, jakie leczenie jest dla Ciebie najlepsze.
Wyzdrowienie z parosmii
Parosmia nie jest zwykle stanem trwałym. Twoje neurony mogą być w stanie naprawić się z czasem. Aż w 60 procentach przypadków zwężenia węchu spowodowanego infekcją funkcja węchowa została przywrócona w latach późniejszych.
Czasy powrotu do zdrowia różnią się w zależności od przyczyny objawów parosmii i stosowanego leczenia. Jeśli twoja parosmia jest spowodowana wirusem lub infekcją, twój zmysł węchu może wrócić do normy bez leczenia. Ale średnio zajmuje to od dwóch do trzech lat.
W niewielkim badaniu z 2009 roku, 25 procent osób, które brały udział w 12-tygodniowych ćwiczeniach „gimnastyki zapachowej”, złagodziło objawy parosmii. Potrzebne są dalsze badania, aby zrozumieć, czy ten rodzaj leczenia jest skuteczny.
Na wynos
Parosmię można zwykle przypisać infekcji lub urazowi mózgu. Kiedy parosmia jest wywoływana przez leki, narażenie na chemikalia lub palenie tytoniu, zwykle ustępuje po usunięciu wyzwalacza.
Rzadziej parosmia jest spowodowana polipem zatoki, guzem mózgu lub jest wczesnym objawem pewnych schorzeń neurologicznych.
Wiek, płeć i to, jak dobry był Twój zmysł węchu, wszystko to odgrywa rolę w długoterminowych prognozach dla osób z objawami węchu. Porozmawiaj z lekarzem, jeśli zauważysz jakiekolwiek zmiany w sposobie odczuwania zapachu.
