Osoby z dziedzicznym obrzękiem naczynioruchowym (HAE) doświadczają epizodów obrzęku tkanek miękkich. Takie przypadki występują w dłoniach, stopach, przewodzie pokarmowym, narządach płciowych, twarzy i gardle.
Podczas ataku HAE odziedziczona mutacja genetyczna skutkuje kaskadą zdarzeń prowadzących do obrzęku. Obrzęk bardzo różni się od ataku alergii.
Mutacje występują w genie SERPING1
Zapalenie to normalna reakcja organizmu na infekcję, podrażnienie lub uraz.
W pewnym momencie twoje ciało musi być w stanie kontrolować stan zapalny, ponieważ zbyt dużo może prowadzić do problemów.
Istnieją trzy różne rodzaje HAE. Dwa najczęstsze typy HAE (typy 1 i 2) są spowodowane mutacjami (błędami) w genie zwanym SERPING1. Ten gen znajduje się na chromosomie 11.
Ten gen zawiera instrukcje dotyczące wytwarzania białka inhibitora esterazy C1 (C1-INH). C1-INH pomaga w zmniejszaniu stanu zapalnego poprzez blokowanie aktywności białek sprzyjających zapaleniu.
Poziomy inhibitora esterazy C1 są zmniejszone pod względem ilości lub funkcji
Mutacja powodująca HAE może prowadzić do obniżenia poziomu C1-INH we krwi (typ 1). Może również powodować, że C1-INH nie działa prawidłowo, pomimo normalnego poziomu C1-INH (typ 2).
Coś wywołuje zapotrzebowanie na inhibitor C1 esterazy
W pewnym momencie Twój organizm będzie potrzebował C1-INH, aby pomóc kontrolować stan zapalny. Niektóre ataki HAE zdarzają się bez wyraźnego powodu. Istnieją również czynniki wyzwalające, które zwiększają zapotrzebowanie organizmu na C1-INH. Wyzwalacze różnią się w zależności od osoby, ale typowe wyzwalacze obejmują:
- powtarzalne czynności fizyczne
- czynności, które powodują ucisk w jednym obszarze ciała
- mroźna pogoda lub zmiany pogody
- wysoka ekspozycja na słońce
- ukąszenia owadów
- stres emocjonalny
- infekcje lub inne choroby
- operacja
- zabiegi stomatologiczne
- zmiany hormonalne
- niektóre produkty spożywcze, takie jak orzechy lub mleko
- leki obniżające ciśnienie krwi, znane jako inhibitory ACE
Jeśli masz HAE, nie masz wystarczającej ilości C1-INH we krwi, aby kontrolować stan zapalny.
Kallikrein jest aktywowany
Następnym krokiem w łańcuchu zdarzeń prowadzących do ataku HAE jest enzym we krwi znany jako kalikreina. C1-INH tłumi kalikreinę.
Bez wystarczającej ilości C1-INH aktywność kalikreiny nie jest hamowana. Następnie kalikreina rozszczepia (oddziela) substrat znany jako kininogen o dużej masie cząsteczkowej.
Powstają nadmierne ilości bradykininy
Kiedy kalikreina rozszczepia kininogen, prowadzi to do powstania peptydu znanego jako bradykinina. Bradykinina jest środkiem rozszerzającym naczynia krwionośne, związkiem, który otwiera (rozszerza) światło naczyń krwionośnych. Podczas ataku HAE wytwarzane są nadmierne ilości bradykininy.
Z naczyń krwionośnych wycieka zbyt dużo płynu
Bradykinin umożliwia przepływ większej ilości płynu przez naczynia krwionośne do tkanek organizmu. Ten wyciek i spowodowane przez niego rozszerzenie naczyń krwionośnych również powoduje obniżenie ciśnienia krwi.
Płyn gromadzi się w tkankach organizmu
Bez wystarczającej ilości C1-INH do kontrolowania tego procesu, płyn gromadzi się w tkankach podskórnych organizmu.
Pojawia się obrzęk
Nadmiar płynu powoduje epizody ciężkiego obrzęku obserwowane u osób z HAE.
Co dzieje się w przypadku HAE typu 3
Trzeci, bardzo rzadki typ HAE (typ 3) ma inny charakter. Typ 3 jest wynikiem mutacji w innym genie, zlokalizowanym na chromosomie 5, zwanym F12.
Ten gen zawiera instrukcje tworzenia białka zwanego czynnikiem krzepnięcia XII. Białko to bierze udział w krzepnięciu krwi, a także odpowiada za stymulację stanu zapalnego.
Mutacja w genie F12 tworzy białko czynnika XII o zwiększonej aktywności. To z kolei powoduje wytwarzanie większej ilości bradykininy. Podobnie jak w przypadku typów 1 i 2, zwiększenie stężenia bradykininy powoduje niekontrolowany wyciek ze ścian naczyń krwionośnych. Prowadzi to do epizodów obrzęku.
Leczenie ataku
Wiedza o tym, co dzieje się podczas ataku HAE, doprowadziła do ulepszeń w leczeniu.
Aby powstrzymać gromadzenie się płynu, osoby z HAE muszą przyjmować leki. Leki HAE zapobiegają obrzękom lub zwiększają ilość C1-INH we krwi.
Obejmują one:
- bezpośredni wlew pobranego świeżo mrożonego osocza (zawierającego inhibitor C1-esterazy)
- leki zastępujące C1-INH we krwi (w tym Berinert, Ruconest, Haegarda i Cinryze)
- terapia androgenowa, np. lek o nazwie danazol, który może zwiększyć ilość inhibitora esterazy C1-INH wytwarzanej przez wątrobę
- ecallantide (Kalbitor), lek, który hamuje rozpad kalikreiny, zapobiegając w ten sposób wytwarzaniu bradykininy
- ikatybant (Firazyr), który zatrzymuje wiązanie bradykininy z jej receptorem (antagonista receptora bradykininy B2)
Jak widać, atak HAE przebiega inaczej niż reakcja alergiczna. Leki stosowane w leczeniu reakcji alergicznych, takie jak leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy i adrenalina, nie będą działać w przypadku napadu HAE.
