Co to jest mononukleoza zakaźna (mononukleoza)?
Mono, czyli mononukleoza zakaźna, odnosi się do grupy objawów zwykle wywoływanych przez wirusa Epsteina-Barra (EBV). Występuje zwykle u nastolatków, ale można go dostać w każdym wieku. Wirus przenosi się przez ślinę, dlatego niektórzy nazywają go „chorobą pocałunków”.
Wiele osób zapada na infekcje EBV jako dzieci po ukończeniu 1 roku życia. U bardzo małych dzieci objawy zwykle nie występują lub są tak łagodne, że nie są rozpoznawane jako mono.
Gdy masz infekcję EBV, prawdopodobnie nie dostaniesz kolejnej. Każde dziecko, które zachoruje na EBV, prawdopodobnie będzie odporne na mononukleozę do końca życia.
Jednak wiele dzieci w Stanach Zjednoczonych i innych krajach rozwiniętych nie choruje na te infekcje we wczesnych latach życia. Według Centers for Disease Control and Prevention (CDC) mono występuje w 25% przypadków, gdy nastolatek lub młody dorosły jest zarażony EBV. Z tego powodu mono dotyka głównie uczniów szkół średnich i studentów.
Objawy mono
Osoby z mono często mają wysoką gorączkę, obrzęk węzłów chłonnych na szyi i pod pachami oraz ból gardła. Większość przypadków mono jest łagodna i łatwo ustępuje przy minimalnym leczeniu. Infekcja zwykle nie jest poważna i zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 1 do 2 miesięcy.
Inne objawy mogą obejmować:
- ból głowy
- zmęczenie
- słabe mięśnie
- wysypka składająca się z płaskich różowych lub fioletowych plam na skórze lub w ustach
- obrzęk migdałków
- nocne poty
Czasami może puchnąć również śledziona lub wątroba, ale mononukleoza rzadko kończy się śmiercią.
Mono trudno odróżnić od innych popularnych wirusów, takich jak grypa. Jeśli objawy nie ustępują po 1 lub 2 tygodniach leczenia w domu, takiego jak odpoczynek, przyjmowanie wystarczającej ilości płynów i zdrowe jedzenie, skontaktuj się z lekarzem.
Okres inkubacji mono
Okres inkubacji wirusa to czas między zarażeniem się infekcją a pojawieniem się objawów. Trwa od 4 do 6 tygodni. Oznaki i objawy mono zwykle trwają od 1 do 2 miesięcy.
U małych dzieci okres inkubacji może być krótszy.
Niektóre objawy, takie jak ból gardła i gorączka, zwykle ustępują po 1 lub 2 tygodniach. Inne objawy, takie jak obrzęk węzłów chłonnych, zmęczenie i powiększona śledziona, mogą trwać kilka tygodni dłużej.
Przyczyny mono
Mononukleoza jest zwykle wywoływana przez EBV. Wirus rozprzestrzenia się poprzez bezpośredni kontakt ze śliną z ust osoby zakażonej lub innymi płynami ustrojowymi, takimi jak krew. Rozprzestrzenia się również poprzez kontakty seksualne i przeszczepianie narządów.
Możesz zostać narażony na wirusa przez kaszel lub kichanie, całowanie lub dzielenie się jedzeniem lub napojami z osobą, która ma mononukleozę. Po zakażeniu objawy pojawiają się zwykle po 4 do 8 tygodni.
U nastolatków i dorosłych infekcja czasami nie powoduje zauważalnych objawów. U dzieci wirus zazwyczaj nie powoduje żadnych objawów, a infekcja często pozostaje nierozpoznana.
Wirus Epsteina-Barra (EBV)
Wirus Epsteina-Barra (EBV) należy do rodziny wirusów opryszczki. Według CDC jest to jeden z najczęstszych wirusów infekujących ludzi na całym świecie.
Po zakażeniu wirusem EBV pozostaje on nieaktywny w organizmie do końca życia. W rzadkich przypadkach może się reaktywować, ale zwykle nie będzie żadnych objawów.
Oprócz związku z mono, eksperci badają możliwe powiązania między wirusem EBV a stanami takimi jak rak i choroby autoimmunologiczne. Dowiedz się więcej o diagnozowaniu wirusa EBV za pomocą testu wirusa Epstein-Barr.
Czy mono jest zaraźliwe?
Mono jest zaraźliwa, chociaż eksperci nie są do końca pewni, jak długo ten okres trwa.
Ponieważ wirus EBV rzuca się w gardle, możesz zarazić kogoś, kto wejdzie w kontakt z twoją śliną, na przykład całując go lub dzieląc się naczyniami. Ze względu na długi okres inkubacji możesz nawet nie zdawać sobie sprawy, że masz mononukleozę.
Mono może być zaraźliwa przez 3 miesiące lub dłużej po wystąpieniu objawów. Dowiedz się więcej o tym, jak długo mono jest zaraźliwe.
Mono czynniki ryzyka
Następujące grupy mają większe ryzyko zachorowania na mononukleozę:
- młodzież w wieku od 15 do 30 lat
- studentów
- stażyści medyczni
- pielęgniarki
- opiekunowie
- ludzie, którzy przyjmują leki osłabiające układ odpornościowy
Każdy, kto regularnie ma bliski kontakt z dużą liczbą ludzi, jest narażony na zwiększone ryzyko zachorowania na mononukleozę. Dlatego często zarażają się licealiści i studenci.
Diagnoza mono
Ponieważ inne, poważniejsze wirusy, takie jak zapalenie wątroby typu A, mogą powodować objawy podobne do mononukleozy, lekarz podejmie działania, aby wykluczyć te możliwości.
Egzamin wstępny
Po wizycie u lekarza zwykle zapyta on, jak długo masz objawy. Jeśli masz od 15 do 25 lat, lekarz może również zapytać, czy miałeś kontakt z osobami, które cierpią na mono.
Wiek jest jednym z głównych czynników diagnozowania mono, obok najczęstszych objawów: gorączki, bólu gardła i obrzęku gruczołów.
Twój lekarz zmierzy temperaturę i sprawdzi gruczoły na szyi, pod pachami i pachwinie. Mogą również sprawdzić lewą górną część żołądka, aby ustalić, czy Twoja śledziona jest powiększona.
Pełna morfologia krwi
Czasami lekarz poprosi o pełną morfologię krwi. To badanie krwi pomoże określić, jak ciężka jest Twoja choroba, patrząc na poziomy różnych komórek krwi. Na przykład wysoka liczba limfocytów często wskazuje na infekcję.
Liczba białych krwinek
Infekcja mono zazwyczaj powoduje, że organizm wytwarza więcej białych krwinek, gdy próbuje się bronić. Wysoka liczba białych krwinek nie może potwierdzić zakażenia wirusem EBV, ale wynik sugeruje, że jest to duża możliwość.
Test monospot
Testy laboratoryjne to druga część diagnozy lekarza. Jednym z najbardziej wiarygodnych sposobów diagnozowania mononukleozy jest test monospot (lub test heterofilu). To badanie krwi szuka przeciwciał - są to białka wytwarzane przez układ odpornościowy w odpowiedzi na szkodliwe elementy.
Jednak nie szuka przeciwciał przeciwko EBV. Zamiast tego test monospot określa poziom innej grupy przeciwciał, które organizm prawdopodobnie wytworzy, gdy zostaniesz zarażony EBV. Nazywa się to przeciwciałami heterofilnymi.
Wyniki tego testu są najbardziej spójne, gdy wykonuje się go między 2 a 4 tygodniami po pojawieniu się objawów mononukleozy. W tym momencie masz wystarczającą ilość przeciwciał heterofilnych, aby wywołać wiarygodną pozytywną odpowiedź.
Ten test nie zawsze jest dokładny, ale jest łatwy do wykonania, a wyniki są zwykle dostępne w ciągu godziny lub mniej.
Test na obecność przeciwciał przeciwko EBV
Jeśli wynik testu monospot będzie negatywny, lekarz może zlecić wykonanie testu na obecność przeciwciał przeciwko EBV. To badanie krwi szuka przeciwciał swoistych dla wirusa EBV. Ten test może wykryć mono już w pierwszym tygodniu, w którym występują objawy, ale uzyskanie wyników zajmuje więcej czasu.
Zabieg mono
Nie ma specjalnego leczenia mononukleozy zakaźnej. Jednak lekarz może przepisać kortykosteroidy w celu zmniejszenia obrzęku gardła i migdałków. Objawy zwykle ustępują samoistnie w ciągu 1 do 2 miesięcy.
Skontaktuj się z lekarzem, jeśli objawy nasilą się lub masz silny ból brzucha. Dowiedz się więcej o leczeniu mono.
Mono domowe środki zaradcze
Leczenie w domu ma na celu złagodzenie objawów. Obejmuje to stosowanie leków dostępnych bez recepty (OTC) w celu obniżenia gorączki i technik łagodzących ból gardła, takich jak płukanie słonej wody.
Inne domowe środki, które mogą złagodzić objawy, obejmują:
- dużo odpoczynku
- pozostanie nawilżonym, najlepiej przez picie wody
- jedzenie ciepłej rosołu
- wzmocnienie układu odpornościowego poprzez spożywanie pokarmów przeciwzapalnych i bogatych w przeciwutleniacze, takich jak zielone warzywa liściaste, jabłka, brązowy ryż i łosoś
- stosowanie leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty, takich jak acetaminofen (tylenol)
Nigdy nie podawaj aspiryny dzieciom ani nastolatkom, ponieważ może to prowadzić do zespołu Reye'a, rzadkiego zaburzenia, które może spowodować uszkodzenie mózgu i wątroby. Dowiedz się więcej o domowych środkach zaradczych na mononukleozę.
Mono powikłania
Mono zazwyczaj nie jest poważne. W niektórych przypadkach osoby, które mają mono, otrzymują wtórne infekcje, takie jak angina, infekcje zatok lub zapalenie migdałków. W rzadkich przypadkach u niektórych osób mogą wystąpić następujące komplikacje:
Powiększona śledziona
Należy odczekać co najmniej 1 miesiąc przed podjęciem jakichkolwiek energicznych czynności, podnoszeniem ciężkich przedmiotów lub uprawianiem sportów kontaktowych, aby uniknąć pęknięcia śledziony, która może być obrzęknięta w wyniku infekcji.
Porozmawiaj z lekarzem o tym, kiedy możesz wrócić do swoich normalnych zajęć.
Pęknięta śledziona u osób z mono jest rzadkością, ale jest to stan zagrażający życiu. Skontaktuj się natychmiast z lekarzem, jeśli masz mono i wystąpi ostry, nagły ból w lewej górnej części brzucha.
Zapalenie wątroby
Zapalenie wątroby (zapalenie wątroby) lub żółtaczka (zażółcenie skóry i oczu) może czasami wystąpić u osób z mono.
Rzadkie komplikacje
Według Mayo Clinic mono może również powodować niektóre z tych niezwykle rzadkich powikłań:
- niedokrwistość, czyli zmniejszenie liczby czerwonych krwinek
- trombocytopenia, czyli zmniejszenie liczby płytek krwi, części krwi, która rozpoczyna proces krzepnięcia
- zapalenie serca
- powikłania dotyczące układu nerwowego, takie jak zapalenie opon mózgowych lub zespół Guillain-Barré
- obrzęk migdałków, który może utrudniać oddychanie
Rozbłysk mono
Pojedyncze objawy, takie jak zmęczenie, gorączka i ból gardła, trwają zwykle przez kilka tygodni. W rzadkich przypadkach objawy mogą zaostrzyć się miesiące lub nawet lata później.
EBV, który zwykle wywołuje mono zakażenie, pozostaje w organizmie do końca życia. Zwykle jest w stanie uśpienia, ale wirus można reaktywować.
Mono u dorosłych
Mono dotyka głównie ludzi w wieku kilkunastu lat.
Występuje rzadziej u osób dorosłych w wieku powyżej 30 lat. Starsze osoby z mono zwykle mają gorączkę, ale mogą nie mieć innych objawów, takich jak ból gardła, obrzęk węzłów chłonnych lub powiększona śledziona.
Mono u dzieci
Dzieci mogą zarazić się mono, dzieląc naczynia do jedzenia lub szklanki lub przebywając w pobliżu zarażonej osoby, która kaszle lub kicha.
Ponieważ dzieci mogą mieć tylko łagodne objawy, takie jak ból gardła, mono zakażenie może pozostać nierozpoznane.
Dzieci, u których zdiagnozowano mono, zwykle mogą nadal uczęszczać do szkoły lub przedszkola. Podczas rekonwalescencji może być konieczne unikanie niektórych aktywności fizycznych. Dzieci z mono powinny często myć ręce, zwłaszcza po kichaniu lub kaszlu. Dowiedz się więcej o objawach mono u dzieci.
Mono u małych dzieci
Większość ludzi jest zakażonych wirusem EBV we wczesnym okresie życia. Podobnie jak w przypadku starszych dzieci, małe dzieci mogą zarazić się mononukleozą, dzieląc naczynia do jedzenia lub szklanki. Mogą również zostać zarażone, wkładając do ust zabawki, które znajdowały się w ustach innych dzieci z mononukleozą.
Małe dzieci z mono rzadko mają jakiekolwiek objawy. Jeśli mają gorączkę i ból gardła, można to pomylić z przeziębieniem lub grypą.
Jeśli twój lekarz podejrzewa, że twoje dziecko ma mononukleozę, prawdopodobnie zaleci, abyś odpoczął i dużo płynów.
Mono nawrót
Mono jest zwykle spowodowane przez EBV, który pozostaje uśpiony w twoim ciele po wyzdrowieniu.
Jest możliwe, ale nietypowe, reaktywacja wirusa EBV i powrót objawów mono kilka miesięcy lub lat później. Uzyskaj lepsze zrozumienie ryzyka nawrotu mono.
Mono powtarzające się
Większość ludzi ma mono tylko raz. W rzadkich przypadkach objawy mogą powrócić z powodu reaktywacji wirusa EBV.
Jeśli mono powraca, wirus znajduje się w twojej ślinie, ale prawdopodobnie nie będziesz mieć żadnych objawów, chyba że masz osłabiony układ odpornościowy.
W rzadkich przypadkach mono może prowadzić do tak zwanej przewlekłej, aktywnej choroby EBV (CAEBV). Jest to poważny stan, w którym monobjawy utrzymują się dłużej niż 6 miesięcy.
Jeśli masz objawy mono i miałeś ją wcześniej, skontaktuj się z lekarzem.
Profilaktyka mono
Mono jest prawie niemożliwe do uniknięcia. Dzieje się tak, ponieważ zdrowi ludzie, którzy zostali zakażeni wirusem EBV w przeszłości, mogą okresowo przenosić i rozprzestrzeniać infekcję przez resztę swojego życia.
Prawie wszyscy dorośli zostali zakażeni wirusem EBV i wytworzyli przeciwciała do walki z infekcją. Ludzie zwykle chorują na mononukleozę tylko raz w życiu.
Outlook i odzyskiwanie z mono
Objawy mononukleozy rzadko trwają dłużej niż 4 miesiące. Większość osób, które mają mono, dochodzi do siebie w ciągu 2 do 4 tygodni.
EBV wywołuje trwającą całe życie, nieaktywną infekcję w komórkach układu odpornościowego organizmu. W niektórych bardzo rzadkich przypadkach osoby będące nosicielami wirusa rozwijają chłoniaka Burkitta lub raka jamy nosowo-gardłowej, które są rzadkimi nowotworami.
Wydaje się, że EBV odgrywa rolę w rozwoju tych nowotworów. Jednak EBV prawdopodobnie nie jest jedyną przyczyną.
